بررسی محتوایی و شکلی کتیبه های منظوم فارسی در سفالینه های دوران تیموری و صفوی

پس از گذشت دو سده از ظهور اسلام، رفته رفته استفاده از خط به عنوان عنصر تزئینی گونه­های مختلف سفالین رواج یافت. مضامین کتیبه­های سفال­ها که ابتدا به کلمات یا عبارات کوتاه عربی چون نام سفالگر یا طلب خیر محدود می­شد به مرور گسترش یافت و احادیث، جملات قصار بزرگان و اشعار را نیز در بر گرفت. اشعار فارسی نیز به سرعت جایگاه خود را بر روی سفالینه­های دوران اسلامی یافتند و سخن موزون شاعران برجسته پارسی­گوی به یکی از مهم ترین عناصر تزئینی سفال دوران سلجوقی، خوارزمشاهی و ایلخانی بدل گشت؛ روندی که در دوران تیموری، صفوی و قاجار با شدت کمتر و شیوه خوشنویسی متفاوت ادامه یافت. در پژوهش حاضر پژوهش حاضر که به شیوه توصیفی- تحلیلی و گردآوری اطلاعات آن به شیوه اسنادی انجام پذیرفته است به منظور شناخت بیشتر شکل و مفاهیم اشعار سفالینه­های دوران تیموری و صفوی، اشعار 20 نمونه از سفالینه­های دوران مذکور از لحاظ ارتباط با فرم و کارکرد ظرف، انتخاب اشعار، نوع خط و شیوه و خطاهای نگارشی به دقت مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان می­دهد که انتخاب اشعار سفالینه­ها در این دوران هدف دار بوده و غالب ابیات انتخابی به نوعی به شکل ظرف یا کاربرد آن در ارتباط هستند. کتیبه­ها در بیشتر موارد به شیوه نستعلیق نگاشته شده­اند و تمایزات حروف مختص فارسی (گ، چ، پ، ژ) نیز در سده­های نهم، دهم، یازدهم و اوایل دوازدهم هجری قمری در غالب موارد رعایت نشده است.